Loading...
 

Dalsze przykłady wyznaczania funkcji Greena

Aby lepiej wyjaśnić idee rozwiązywania równań metodą funkcji Greena omówimy jeszcze kilka przykładów.


Wyznaczyć funkcje Greena dla równania

\( a^2u_{xx}=u_t,\quad x\in \mathbb R ,\hskip 0.5pc t>0. \)

Funkcją Greena równania ( 1 ) - nazywamy rozwiązanie problemu

\( a^2u_{xx}=u_t,\quad u(x,0)=\delta (x-x_0), \)

które jest ciągłe w obszarze \( \hskip 0.3pc \overline{\Omega}\setminus \{(x_0,0)\},\hskip 0.3pc \) gdzie \( \hskip 0.3pc \Omega =\big\{(x,t)\,:\, x\in \mathbb R ,\,t>0 \big\}.\hskip 0.3pc \) Aby znaleźć rozwiązanie problemu ( 2 ) rozważmy najpierw problem

\( a^2v_{xx}=v_t,\quad v(x,0)=H(x-x_0),\quad x\in \mathbb R,\hskip 0.5pc t>0, \)


gdzie \( \hskip 0.3pc H\hskip 0.3pc \) jest funkcją Heaviside'a daną wzorem

\( H(x)=\begin{cases}0, &{\rm jeśli}\hskip 0.5pc x<0,\\1, &{\rm jeśli}\hskip 0.5pc x\ge 0. \end{cases} \)

Rozwiązanie problemu ( 3 ) będziemy szukać w postaci

\( \hskip 0.3pc v(x,t)=w\big( x/{\sqrt t}\big).\hskip 0.3pc \)


Podstawiając do równania ( 3 ) w miejsce \( \hskip 0.3pc v\hskip 0.3pc \) funkcje \( \hskip 0.3pc w\hskip 0.3pc \) otrzymamy

\( \dfrac{a^2}t w^{\prime\prime}\big(\tfrac x{\sqrt t}\big)=-\dfrac x{2t\sqrt t}w'\big(\tfrac x{\sqrt t}\big). \)

Kładąc \( \hskip 0.3pc s=x/\sqrt t\hskip 0.3pc \) otrzymamy równanie

\( w^{\prime\prime}(s)+ \dfrac s{2a^2}w^\prime (s)=0, \)


natomiast warunek początkowy \( \hskip 0.3pc v(x,0)=H(x-x_0)\hskip 0.3pc \) implikuje warunki:

\( \displaystyle\lim_{s\to -\infty}w(s)=0, \qquad \displaystyle\lim_{s\to +\infty}w(s)=1. \)

łatwo sprawdzić, że rozwiązaniem równania ( 4 ) jest funkcja

\( w(s)=C_1\displaystyle\int_{-\infty}^s e^{-\frac{\tau ^2}{4a^2}}d\tau +C_2. \)


Z pierwszego z warunków ( 5 ) wynika, że \( \hskip 0.3pc C_2=0\hskip 0.3pc \), natomiast z drugiego, po uwzględnieniu równości

\( \displaystyle\int_{-\infty}^{+\infty} e^{-\frac{\tau ^2}{4a^2}}d\tau=2a\sqrt {\pi}, \)

otrzymamy \( \hskip 0.3pc C_1= 1/\big(2a\sqrt{\pi}\big).\hskip 0.3pc \)
Wynika stąd, że funkcja

\( \begin{aligned}v(x,t)=&w\Big(\dfrac{ x}{\sqrt t}\Big)=\dfrac 1{2a\sqrt{\pi }} \displaystyle\int_{-\infty}^{\frac x{\sqrt t}}e^{-\dfrac{\theta ^2}{4a^2}}d\theta =\dfrac 1{\sqrt{\pi }} \displaystyle\int_{-\infty}^{\frac x{2a\sqrt t}}e^{-\tau ^2 }d\tau =\\=& \dfrac 1{\sqrt{\pi }}\Big (\displaystyle\int_{-\infty}^0e^{-\tau ^2 }d\tau +\displaystyle\int_{0}^{\frac x{2a\sqrt t}}e^{-\tau ^2 }d\tau \Big) =\dfrac 12\Bigg(1+\Phi \Big( \dfrac x{2a\sqrt t}\Big)\Bigg),\end{aligned} \)

gdzie

\( \Phi (s)=\dfrac 2{\sqrt{\pi }}\displaystyle\int_0^se^{-\tau ^2 }d\tau , \)

jest rozwiązaniem równania \( \hskip 0.3pc a^2v_{xx}=v_t.\hskip 0.3pc \)
Łatwo zauważyć, że \( \hskip 0.3pc \displaystyle\lim_{t\to0^+}v(x,t)=1\hskip 0.3pc \) dla \( \hskip 0.3pc x>0\hskip 0.3pc \) oraz \( \hskip 0.3pc \displaystyle\lim_{t\to0^+}v(x,t)=0\hskip 0.3pc \) dla \( \hskip 0.3pc x<0.\hskip 0.3pc \) Możemy zatem przyjąć, że \( \hskip 0.3pc v(x,0)=H(x).\hskip 0.3pc \)
Zauważmy, że funkcja \( \hskip 0.3pc v\hskip 0.3pc \) ma w obszarze \( \hskip 0.3pc \Omega\hskip 0.3pc \) ciągłe pochodne \( \hskip 0.3pc v_{xxx}\hskip 0.3pc \) i \( \hskip 0.3pc v_{xt}.\hskip 0.3pc \) Różniczkując względem \( \hskip 0.3pc x\hskip 0.3pc \) równanie \( \hskip 0.3pc av_{xx}=v_t\hskip 0.3pc \) otrzymamy

\( a(v_x)_{xx}=(v_x )_t. \)

Oznacza to, że funkcja

\( G(x,t)= v_x(x,t)= \dfrac 1{2a\sqrt {\pi t}}e^{-\dfrac{x ^2}{4a^2t}} \)


jest również rozwiązaniem równania ( 1 ). Ponieważ \( \hskip 0.3pc G(x,0)=v_x(x,0) = H^\prime (x)= \delta,\hskip 0.3pc \) więc \( \hskip 0.3pc G(x-x_0,0)=\delta (x-x_0).\hskip 0.3pc \) Pokazaliśmy więc, że funkcja

\( G(x-x_0,t)= \dfrac 1{2a\sqrt {\pi t}}e^{-\dfrac{(x-x_0) ^2}{4a^2t}} \)

jest rozwiązaniem problemu ( 2 ), czyli jest ona szukaną funkcją Greena dla problemu ( 1 ).
Standartowy rachunek pokazuje, że funkcja

\( u(x,t)=\dfrac 1{2a\sqrt {\pi t}}\displaystyle\int_{-\infty}^{+\infty}\varphi (s)\,e^{-\frac{(x-s) ^2}{4a^2t}}ds \)

jest rozwiązaniem problemu Cauchy'ego

\( a^2u_{xx}=u_t, \qquad \displaystyle\lim_{t\to 0}u(x,t)=\varphi (x),\quad x\in\mathbb R. \)


Wyznaczyć funkcje Greena dla problemu początkowo - brzegowego:

\( a^2u_{xx}=u_t\quad {\rm dla}\quad 0<x<l,\hskip 0.5pc t>0, \)

\( u(0,t)=u(l,t)=0\quad {\rm dla }\hskip 0.5pc t>0,\qquad u(x,0)=\varphi (x)\quad{\rm dla}\hskip 0.5pc 0<x<l. \)


Funkcją Greena dla problemu ( 6 ), ( 7 ) nazywamy funkcje ciągłą w obszarze \( \hskip 0.3pc \{(x,t)\,:\,0\leq x\leq l,\,\,t\geq 0\}\hskip 0.3pc \) za wyjątkiem punktu \( \hskip 0.3pc (x_0,0),\hskip 0.3pc \) spełniającą następujący problem początkowo-brzegowy:

\( a^2u_{xx}=u_t\quad{\rm dla}\quad 0<x<l,\hskip 0.5pc t>0, \)

\( u(0,t)=u(l,t)=0\quad{\rm dla }\hskip 0.5pc t>0, \qquad u(x,0)=\delta (x-x_0)\quad{\rm dla }\hskip 0.5pc 0<x<l. \)


Rozwiązanie problemu ( 8 ), ( 9 ) możemy znaleźć metodą rozdzielania zmiennych. Szukamy zatem rozwiązania w postaci \( \hskip 0.3pc u(x,t)=X(x)\, T(t).\hskip 0.3pc \) Postępując analogicznie jak w module: "Rozwiązanie równania struny ograniczonej metodą rozdzielania zmiennych" otrzymamy rozwiązanie równania ( 8 ) wyrażone wzorem

\( u(x,t)=\Big(A \cos (\lambda x)+B\sin (\lambda x)\Big)e^{-\lambda ^2a^2t}. \)


Uwzględniając warunki brzegowe dostajemy rozwiązania niezerowe dla wielkości \( \hskip 0.3pc \lambda _n={n\pi}/l, \hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc n \in \mathbb N,\hskip 0.3pc \) które mają postać

\( u_n(x,t)=A_n \, e^{-\big(\dfrac{n\pi a}{l}\big)^2t}\sin\big(\tfrac {n\pi}lx\big). \)

Funkcje Greena możemy teraz wyrazić w postaci

\( G(x,t;x_0)=\displaystyle\sum_{n=1}^{\infty}u_n(x,t)=\displaystyle\sum_{n=1}^{\infty}A_n \,e^{-\big(\dfrac{n\pi a}{l}\big)^2t}\sin\big(\tfrac {n\pi}lx\big), \)

gdzie współczynniki \( \hskip 0.3pc A_n\hskip 0.3pc \) wyznaczymy wykorzystując warunek początkowy. W tym celu zapiszmy funkcje \( \hskip 0.3pc \delta (x-x_0)\hskip 0.3pc \) w postaci szeregu sinusów, czyli

\( \delta (x-x_0)= \dfrac 2l \displaystyle\sum_{n=1}^{\infty}\sin\big(\tfrac{n \pi }lx\big) \sin\big(\tfrac{n \pi }lx_0\big). \)

Ponieważ \( \hskip 0.3pc G(x,0;x_0)= \delta (x-x_0),\hskip 0.3pc \) więc

\( \displaystyle\sum_{n=1}^{\infty}A_n \sin\big(\tfrac {n\pi }lx\big) =\dfrac 2l \displaystyle \sum_{n=1} ^{\infty} \sin\big(\tfrac{n \pi}lx\big) \sin\big(\tfrac{n \pi }lx_0\big), \)

skąd wynika, że

\( A_n=\dfrac 2l \sin\big(\tfrac{n\pi }lx_0\big). \)

Zatem

\( G(x,t;x_0)=\dfrac 2l \displaystyle\sum_{n=1}^{\infty} e^{-\big(\dfrac{an\pi}{l}\big)^2t} \sin\big(\tfrac{n \pi }lx\big) \sin\big(\tfrac{n \pi}lx_0\big). \)

Mając funkcje Greena, rozwiązanie problemu ( 8 ), ( 9 ) zgodnie z wzorem 7 w module "Metoda funkcji Greena dla równań parabolicznych" możemy wyrazić wzorem

\( u(x,t)=\displaystyle\int_0^l\varphi (s)G(x,t;s)ds. \)


Stosując metodę funkcji Greena znaleźć rozwiązanie problemu:

\( u_{xx}+u_{yy}=f(x,y)\qquad {\rm dla}\quad (x,y)\in \Omega , \)

\( u(x,y)=\varphi (x,y)\qquad {\rm dla }\quad (x,y)\in \partial\Omega , \)


gdzie \( \hskip 0.3pc \Omega =\{(x,y)\in \mathbb R^2\,:\, 0<y<x,\hskip 0.5pc x^2+y^2<R^2\}.\hskip 0.3pc \)

Funkcje Greena dla rozważanego problemu możemy wyznaczyć stosując metodę punktów symetrycznych. Niech \( \hskip 0.3pc (\xi ,\eta )\in \Omega.\hskip 0.3pc \) Dla zwięzłości zapisu posłużmy się liczbami zespolonymi. W tym celu przyjmijmy \( \hskip 0.3pc z_0=\xi +i\eta = re^{i\varphi }.\hskip 0.3pc \) Rozważmy teraz punkty: \( \hskip 0.3pc z_1=re^{i(\pi /2-\varphi )},\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc z_2=re^{i(\pi /2+\varphi )},\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc z_3=re^{i(\pi -\varphi )},\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc z_4=re^{i(\pi +\varphi )},\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc z_5=re^{i(3\pi/2 -\varphi )},\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc z_6=re^{i(3\pi/2 +\varphi )},\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc z_7=re^{i(2\pi -\varphi )}.\hskip 0.3pc \) Połóżmy \( \hskip 0.3pc \xi _k= {\rm Re}\,z_k,\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc \eta _k={\rm Im}\,z_k\hskip 0.3pc \) dla \( \hskip 0.3pc k=1, \ldots ,7,\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc \xi _0= {\rm Re}\,z_0 = \xi\hskip 0.3pc \), \( \hskip 0.3pc \eta_0={\rm Im}\,z_0= \eta\hskip 0.3pc \) (czyli \( \hskip 0.3pc z_k= \xi _k+i\,\eta _k,\quad k=0,\ldots ,7.)\hskip 0.3pc \) Zauważmy, że punkty \( \hskip 0.3pc (\xi _0,\eta _0),\, (\xi _1,\eta _1),\, \ldots \,(\xi _7,\eta _7)\hskip 0.3pc \) stanowią ciąg punktów symetrycznych odpowiednio względem prostych \( \hskip 0.3pc y=x,\hskip 0.3pc \) \( \hskip 0.3pc y=-x\hskip 0.3pc \) oraz osi układu współrzędnych. W szczególności punkt \( \hskip 0.3pc (\xi_1, \eta_1)\hskip 0.3pc \) jest symetryczny do punktu \( \hskip 0.3pc (\xi _0,\eta _0)\hskip 0.3pc \) względem prostej \( \hskip 0.3pc y=x\hskip 0.3pc \), a punkt \( \hskip 0.3pc (\xi_7, \eta _7)\hskip 0.3pc \) do punktu \( \hskip 0.3pc (\xi_0,\eta_0)\hskip 0.3pc \) względem prostej \( \hskip 0.3pc y=0.\hskip 0.3pc \) Niech \( \hskip 0.3pc G_0\hskip 0.3pc \) bedzie funkcją Greena dla operatora Laplace'a \( \hskip 0.3pc \tfrac{\partial ^2}{\partial x^2} +\tfrac{\partial ^2}{\partial y^2}\hskip 0.3pc \) w kole \( \hskip 0.3pc x^2+y^2< R^2.\hskip 0.3pc \)
Nietrudno sprawdzić, że funkcja

\( G(x,y,\xi , \eta )=\displaystyle\sum_{k=0}^7 (-1)^kG_0(x,y,\xi _k,\eta_k) \)

spełnia warunki (i) i (ii) uwagi 1 z modułu "Funkcja Greena dla równania ciepła", a zatem jest szukaną funkcją Greena. Rozwiązanie problemu wyjściowego znajdziemy teraz wykorzystując wzór 8 z modułu "Funkcja Greena dla równania ciepła".



Ostatnio zmieniona Środa 27 z Wrzesień, 2017 18:38:12 UTC Autor: Julian Janus, Józef Myjak
Zaloguj się/Zarejestruj w OPEN AGH e-podręczniki
Czy masz już hasło?

Hasło powinno mieć przynajmniej 8 znaków, litery i cyfry oraz co najmniej jeden znak specjalny.

Przypominanie hasła

Wprowadź swój adres e-mail, abyśmy mogli przesłać Ci informację o nowym haśle.
Dziękujemy za rejestrację!
Na wskazany w rejestracji adres został wysłany e-mail z linkiem aktywacyjnym.
Wprowadzone hasło/login są błędne.